Bleys, R.L.A.W. (Ronald)

Ervaringen met moderne onderwijsvormen

Iedere docent aan de UU heeft te maken met een toename van technologie in het onderwijs. Ruim tien jaar geleden betekende dit voor mij vooral dat ik de dia’s die mijn hoorcolleges illustreerden, verving door powerpoint-presentaties. Tegenwoordig zijn de mogelijkheden om nieuwe onderwijselementen in te zetten een stuk groter. Veel van deze nieuwe elementen hebben de letter e- in hun naam: e-lectures, e-modules, e-simulaties en e-assessment hebben hun intrede gedaan in het medisch onderwijs en geven aan dat technologie een van de drijvende krachten achter deze vernieuwingsdrang is.

Ondanks de aard van ons curriculum -meer uren voor zelfstudie dan voor contactonderwijs- geef ik relatief veel hoorcolleges. Al enige jaren worden deze opgenomen en via Blackboard als e-lecture beschikbaar gemaakt. Aanvankelijk als screencast, dat wil zeggen powerpoint met stem, later ook met een extra venster zodat ik zelf in beeld ben. Op sommige momenten voegt dat laatste ook wel wat toe omdat ik het driedimensionale karakter van mijn vakgebied anatomie maximaal wil benutten en wel eens in de huid van een orgaan, zoals de maag of zelfs de baarmoeder, kruip.

Het afgelopen jaar zijn mijn e-bijdragen in een stroomversnelling geraakt. Naast het reguliere medische curriculum kennen we de SUMMA-opleiding: een vierjarige master die opleidt tot arts met een sterk accent op onderzoek en een instroom van 40 studenten per jaar. Dit kleinschalige karakter maakt de opleiding geschikt voor het ‘flipping the classroom’ principe. Dit houdt in dat basale zaken niet meer via contactonderwijs worden aangeboden. Colleges worden besteed aan verdieping en bouwen voort op de kennis van de dankzij e-learning goed voorbereide student. Eérst studeren en dán het college in plaats van het omgekeerde klassieke concept. De voordelen zijn evident: je werkt tijdens een contactmoment met studenten die qua kennis en begrip al enig niveau hebben, je kunt meer tijd uittrekken voor verdieping en je levert maatwerk waar zaken niet goed begrepen zijn.

Mijn blok anatomie viel de eer te beurt in de ‘flipping the classroom’ pilot te participeren. Om de voorbereiding te stroomlijnen werd een iBook ontwikkeld. Dat is een interactief elektronisch blokboek dat studenten bij aanvang van het blok op een iPad kregen uitgereikt. Het iBook bevat diverse elementen: e-lectures (delen van in het verleden gegeven hoorcolleges), interactieve oefeningen, verwijzingen naar literatuur (als e-books beschikbaar bij de bibliotheek) en websites, zelfstudieopdrachten, conceptchecks, aanvullende eigen teksten, afbeeldingen en de practicumhandleiding. Het in elkaar zetten van zo’n iBook is een enorme klus maar gelukkig had ik drie maanden een basisarts tot mijn beschikking die er een coherent geheel van heeft gemaakt. Een valkuil bij de benadering is dat de omvang van de leerstof toeneemt door de verdiepingsmogelijkheden. Hier waren we ons bij het opzetten terdege van bewust en ook van het feit dat de vereiste voorbereiding voor studenten behapbaar moet blijven.

En de ervaringen? Zo’n majeure verandering kost natuurlijk veel tijd. Behalve het in elkaar zetten van het iBook moesten alle colleges opnieuw worden opgezet. Tijdens het blok vielen me twee dingen op. De studenten wekten regelmatig de indruk onzeker te zijn over wat ze moesten doen en welke diepgang hun kennis moest hebben. Ze ervoeren het via de iPad aangebodene als erg omvangrijk en onoverzichtelijk. Dit leek vooral te komen door de vele vormen van aangeboden informatie. Wat me verder opviel was dat gedurende het gehele blok de actieve kennis en het inzicht bij de studenten beduidend hoger was dan in alle voorgaande jaren dat het blok draaide. De e-voorbereiding heeft gewerkt en dat vond ik gedurende de colleges en practica een groot winstpunt! Ik kan niet zeggen dat hierdoor het tentamen beter is gemaakt maar denk dat er een degelijke anatomische bodem is gelegd met het oog op de verdere opleiding. Aan het iBook zal ik nog flink wat schaven maar wat mij betreft: omarm de e-geneugten en doe dat gericht!

Prof. dr. Ronald Bleys is werkzaam bij de afdeling anatomie van de faculteit Geneeskunde en het UMC Utrecht. In 2012-2013 won hij de UU Docentenprijs. 

Bleys, R.L.A.W. (Ronald)