Harold Bok

De hoogste tijd voor een nieuwe, programmatische kijk op toetsing!

Enige tijd geleden was ik met mijn zonen bij een regionaal judotoernooi. Na weken van voorbereiding was het dan eindelijk zover en konden ze demonstreren wat ze hadden geleerd van alle oefeningen, aanwijzingen van de coach en simulatiepartijtjes met hun teamgenoten. De test werd goed doorstaan met goud en zilver als beloning. Tijdens het toernooi was ook hun coach aanwezig en na afloop had hij een korte bespreking met de jongens. Hij complimenteerde ze met hun prestaties, maar gaf direct ook informatie over waar nog ruimte was voor verbetering en besprak met ze waar ze de komende weken tijdens de training aan zouden gaan werken. Dit alles met het doel om tijdens het volgende toernooi weer een klein beetje beter te kunnen presteren. Het resultaat van deze ontwikkelingsgerichte aanpak is dat beide mannen elke vrijdag weer staan te popelen om naar de judotraining te gaan.

Binnen de Universiteit Utrecht belonen we onze studenten eveneens veelvuldig. Na weken van gedegen voorbereiding middels o.a. hoorcolleges, practica en werkgroepen mogen de studenten demonstreren wat ze geleerd hebben door het maken van een eindtoets/tentamen. Een cijfer geeft vervolgens aan hoe goed een student de toets heeft doorstaan (in het geval van een kwalitatief goede toets uiteraard). Wat vervolgens echter vaak ontbreekt is een individuele inhoudelijke terugkoppeling naar de student. Op welke onderdelen heeft hij of zij groei laten zien? Wat blijft iets achter? Hoe kunnen bepaalde vaardigheden nog verder verbeterd worden? Deze vragen kunnen niet worden beantwoord door middel van een cijfer alleen. Zo vertelt een 6 dat iets volgens de norm voldoende was, maar geeft het geen enkele informatie over wat er nodig is om tijdens een volgende toets een 7 te scoren. Door het gebrek aan deze zogenaamde prestatie-relevante informatie (bijv. feedback) lukt het studenten vaak onvoldoende om niet-succesvolle studeerpatronen om te zetten in gedrag wat leidt tot ontwikkeling en groei van competentie.

Het in de onderwijskundige literatuur geïntroduceerde gedachtegoed omtrent een programmatische benadering van toetsen laat zien dat het wel degelijk ook anders kan. Een essentieel uitgangspunt bij deze benadering van toetsen is dat iedere afzonderlijke toets zo optimaal mogelijk dient bij te dragen aan het leren van de student. De focus ligt hierbij op het voor de student zichtbaar maken van relevante informatie ter bevordering van de ontwikkeling tot professional d.m.v. feedback, reflectie en zelfgestuurd leren onder begeleiding van een coach (bijv. een mentor). Een uiteindelijke beslissing over zakken/slagen vindt vervolgens plaats op basis van een veelvoud aan prestatie-relevante informatie opgebouwd d.m.v. een samenhangend programma van toetsen. Deze zak/slaag-beslissing is dan ook geen verrassing meer voor de student.

Al sinds 2010 wordt programmatisch toetsen toegepast binnen de masteropleiding Diergeneeskunde. Met behulp van een variatie aan verschillende toetsvormen wordt feedback gegeven op het functioneren van de student tijdens het coschappenonderwijs. Alle verzamelde feedback wordt gestructureerd volgens het opleidingscompetentieprofiel en m.b.v. een digitaal portfolio geaggregeerd en inzichtelijk gemaakt. Samen met een mentor wordt regelmatig de doorgemaakte ontwikkeling besproken en worden concrete leerdoelen voor een aankomende periode geformuleerd. Onderzoek laat zien dat het met behulp van deze manier van toetsen mogelijk is om de ontwikkeling van studenten over verschillende coschappen heen zichtbaar te maken én tegelijkertijd betrouwbaar te oordelen of een student het gewenste eindniveau heeft bereikt.^1,2

Laten we proberen om ook onze studenten in de toekomst beter te helpen bij het effectiever inzichtelijk maken van wat er al goed gaat en waar er nog ruimte is voor verbetering. Dit zal positief bijdragen aan hun motivatie om zelf de leiding te nemen in de eigen persoonlijke en professionele ontwikkeling aan de Universiteit Utrecht.

Voor meer informatie over programmatisch toetsen bij Diergeneeskunde zie onderstaande publicaties en/of neem contact op met Harold Bok.

Het USO-project Equality, gestart per oktober 2017, helpt opleidingen die een programmatische benadering van toetsen willen gaan implementeren. De in het project ontwikkelde applicatie richt zich op het duurzaam verbeteren van de kwaliteit van toetsen door het inzichtelijk (o.a. opbouw en kwaliteit toetsprogramma) en daardoor bespreekbaar te maken. De nadruk ligt op het creëren van een toetscultuur waarbinnen het leren van toetsen centraal staat.

Meer informatie over Equality?: Zie de projectwebsite: www.project-equality.nl

Referenties

1. Bok H.G.J., De Jong L., O’Neill T., Maxey C., Hecker K. Validity evidence for programmatic assessment in competency-based education. Perspectives on Medical Education, 7(6), 2018
2. De Jong L., Bok H.G.J., Kremer W.D.J., Van der Vleuten C.P.M. Programmatic assessment: can we provide evidence for saturation of information? Medical Teacher, 1-5, 2018

Harold Bok