Van pilot in het TLL naar nieuwe onderwijsruimte op de UU

Toen Jasper van Winden (docent bij de opleiding Biologie, UU) experimenteerde met een flipped classroom in zijn onderwijs, kwamen de activerende werkvormen niet goed uit de verf, omdat hij lesgaf in traditionele zalen met stoelen in rijen en de docent bij het bord. Hij heeft daarom twee jaar lang voor zijn onderwijs het Teaching & Learning Lab omgebouwd tot Active Learning Classroom (ALC). Dit was zo succesvol dat Jasper nu bij de Universiteit Utrecht een onderwijsruimte heeft laten ombouwen tot ALC!  

In de ALC staat de docent in het midden van de ruimte, waardoor de afstand tot de studenten klein is. De studenten zitten of staan aan zespersoons zit-sta tafels, met elk een eigen scherm en whiteboard. Er is uitgebreid schermmanagement mogelijk: de docent kan zijn/haar presentatie op alle schermen laten zien, de studenten kunnen per groepje aan een scherm werken, en interessant groepswerk van een tafel kun je op één of meerdere van de andere schermen projecteren. Op deze manier is er meer interactie tussen de studenten en docent, en kunnen de studenten goed samenwerken.

De succesfactoren van een ALC

Als basis voor zijn ALC heeft Jasper een handboek¹ gebruikt waarin met empirisch onderzoek onderbouwd wordt wat de effecten zijn van de zaal op het onderwijs. Hieruit kwam bijvoorbeeld naar voren dat eenzelfde cursus met activerende werkvormen in een ALC tot betere resultaten leidt dan in een traditionele zaal. Dit komt doordat een ALC ander gedrag uitlokt van zowel de docent als de studenten. Er vindt bijvoorbeeld meer discussie plaats en de docent ‘zendt’ minder. Dit andere gedrag leidt tot hogere leeropbrengsten.

Pilots in het TLL

Jasper heeft de ALC, zoals gebruikt aan de Universiteit van Minnesota, zo goed als mogelijk nagebouwd in het TLL en toegepast in zijn bachelorcursus ‘Wetenschapper in Advies’. Doordat het TLL een flexibele ruimte is, lukte dit goed. Het enige verschil met de situatie in Minnesota was dat ze daar negenpersoons ronde tafels gebruiken die niet in hoogte verstelbaar zijn, en in het TLL zijn er zespersoons tafels die ook een sta-stand hebben. En tussendoor van houding veranderen komt het energieniveau zeker ten goede.

De studenten waren erg enthousiast, vertelt Jasper: “Ze gaven aan dat ze door de zaal meer en fijner samenwerkten met elkaar en een betere interactie met mij hadden. Ook gaven ze aan dat de inrichting van de zaal hen motiveerde, doordat ze van elkaar konden zien dat ze aan het werk waren, op de grote schermen. Als kers op de taart schoot de waardering van studenten in de cursusevaluaties omhoog. Voor mijzelf was het een verademing om al mijn studenten binnen handbereik te hebben en vanuit het midden van de zaal het overzicht te hebben waar zij mee bezig waren. Ik merkte dat ik veel gerichter en effectiever feedback kon geven, omdat ik het leerproces kon volgen. Als het even kan, wil ik inmiddels nooit meer in een reguliere zaal lesgeven.”

Van pilot naar nieuwe onderwijsruimte

Omdat Jasper zo enthousiast was over de impact van de ALC op zijn onderwijs, deelde hij dit op veel plaatsen. Zo ook met een huisvestingsmanager van de faculteiten Bèta, Geo en Sociale Wetenschappen, die zijn enthousiasme deelde en Jasper de mogelijkheid bood om een innovatieve zaal te ontwerpen. “Die kans greep ik natuurlijk met beide handen aan, zeker toen ik zag dat één van de zalen deels ronde muren had. Voor een reguliere zaal is dat vrij verschrikkelijk, maar voor de ALC die ik in gedachten had, paste dat juist heel mooi.”

Jasper tekende hoe zijn ideale zaal eruit zou zien, en daarna heeft hij samen met een interieurarchitect en AV-mediaspecialist van de UU het uiteindelijke ontwerp op papier gezet. Het grootste voordeel van de zaal is dat deze standaard goed is ingericht volgens het ALC-principe, en je dus niet hoeft te sjouwen met tafels en stoelen.

Lesgeven in het ALC

Jasper heeft inmiddels al lesgegeven in de gloednieuwe ALC en hij vond het fantastisch. De ALC is ruim opgezet, je hebt goed contact met de studenten en technisch functioneerde alles heel intuïtief. Het leukste aan de ALC vindt Jasper het contact met de studenten: “Het is zoveel eenvoudiger om iedereen bij de les te betrekken.”

Meer innovatieve onderwijsruimtes

“Ik zie het TLL als kraamkamer van nieuwe onderwijsconcepten aan de universiteit. Dit is een plek waar nieuwe ideeën uitgeprobeerd kunnen worden en – heel belangrijk – ook mogen falen. Het is de kunst om de succesvolle concepten verder in de universiteit te laten landen. Met de ALC is daarvoor een eerste stap gezet. Ik denk dat steeds meer het besef groeit dat de ruimte voor een groot deel bepaalt op welke manier er onderwijs wordt gegeven en dat we aan de UU onze onderwijsruimtes dus moeten afstemmen op onze onderwijsvisie van kleinschalig en activerend onderwijs,” aldus Jasper. Er zijn al meerdere innovatieve onderwijsruimtes op de UU, en er wordt geëxperimenteerd met meer nieuwe ruimtes.

Ook lesgeven in de ALC?

De ALC van Jasper bevindt zich aan de Bolognalaan 101 op Science Park Utrecht. Deze zaal is bestemd voor docenten van de faculteiten Bèta, Geo en Sociale Wetenschappen. Docenten die deze zaal willen boeken, kunnen contact opnemen met Jasper van Winden voor een kennismaking met de zaal en roostering.

Auteur: Miranda Overbeek (Freudenthal Instituut)

¹ Baeplar P., Walker J.D., Brooks D.C., Saichaie K. & Petersen C.I. (2016). A guide to teaching in the active learning classroom: History, research and practice. Sterling, VA: Stylus Publishing, LLC

Letty Klumpers