In 2010 woonde ik een lezing bij op Apple Headquarters in Amsterdam waar William Rankin sprak over ‘ Mobile Learning in Higher Education’. Geweldig verhaal over de introductie van e-learning aan Abiline Christian University, waar iedere student bij aanvang van zijn of haar studie een iPhone kreeg van de universiteit. Het hele curriculum maakte hiervan gebruik in de vorm van het aanbieden van leerstof, zelftoetsing en interactie. Een geweldige spreker met een geweldig verhaal, maar wat me het meest fascineerde was een plaatje dat hij liet zien van de Franse illustrator Villemard. Ik ben hierna de hele reeks gaan opzoeken welke zich bleek te bevinden in de ‘Bibliothèque nationale de France’.

Villemard produceerde in 1910 een reeks ansichtkaarten getiteld Utopie, en l’an 2000. Het waren blijkbaar tijden van grote veranderingen. Edison had in 1879 de gloeilamp uitgevonden en vanaf het begin van de 20e eeuw was elektrische verlichting ook in de huizen beschikbaar. De verbrandingsmotor is in dezelfde tijd ontstaan en ook de gebroeders Wright maakten ook hun eerste vlucht. De fantasieën van Villemard geven een goed beeld van de oneindige mogelijkheden die deze nieuwe technologieën de mensheid zouden gaan brengen. Ze zijn niet allemaal uitgekomen, maar een paar wil ik jullie toch niet onthouden:

Villemard (1910) Utopie, , en l’an 2000: Le train électrique Paris Pékin. De eerste elektrische trein reed in Nederland overigens al in 1908. Tellen we niet mee als een echte voorspelling, eerder een opwarmer.

Villemard (1910) Utopie, , en l’an 2000: Chantier de construction électrique. Wie kan zich nog een bouwplaats voorstellen zonder elektrische kranen.

Villemard (1910) Utopie, , en l’an 2000: Missive phonographique. Voicemail! De bediende brengt een ingesproken bericht voor de fonograaf. Voicemail werd in Nederland in de jaren 90 door KPN geïntroduceerd. Het verloop is bekend.

Villemard (1910): Utopie, en l’an 2000: Correspondance Cinéma – Phono – Télégraphique. Videoconferencing. Iedereen denkt natuurlijk direct aan Skype (2003). De ouderen onder u zijn wellicht ooit in het Evoluon van Philips geweest. Daar hing al de beeldtelefoon van Philips (1974), ook te zien op Openbeelden.nl. Het is nooit een dominante communicatievorm geworden, ondanks modernere vormen als Skype of Facetime. Wie wil laten zien waar hij of zij werkelijk mee bezig is tijdens een telefoongesprek! Het zou vele relaties schade toebrengen…

Villemard (1910): Utopie, en l’an 2000: Audition du Journal. Echtpaar luistert naar ‘La Gazette du 21me Siècle’. De podcast (ontstaan in 2004) avant la lettre. Let op de grote elektriciteitskasten aan de muur. In dit geval de voorloper van routers en WiFi vermoed ik.

Villemard (1910) Utopie, en l’an 2000: à l’école. Het nieuwe leren. Kennis wordt niet meer gelezen uit boeken, maar rechtstreeks via electrische signalen in de hoofden van de studenten gebracht. Vervang voor het actuele beeld de metalen oorschelpen in gedachten door witte oordopjes. Het uitzenden van lesmateriaal in beeld of geluid heeft thans een enorme vlucht genomen. Erg actueel zijn de MOOC’s, getuige ook de vele berichten op uw aller DUB.

Natuurlijk zijn niet alle voorspellingen van Villemard (zie alle illustraties op deze en dezepagina van de Bibliothèque nationale de France) uitgekomen. Wat voorspellingen betreft is er natuurlijk altijd een soort ‘confirmation bias’, met de juiste voorspellingen voorop. Althans… het is toch altijd weer even spannend als het eind der tijden weer wordt voorspeld. Het lijkt erop dat we ons daar voorlopig nog even geen zorgen over hoeven te maken tot 2028

Wie durft zich te wagen aan een voorspelling hoe het onderwijs van de toekomst er uit komt te zien, uitgaande van de huidige technologische mogelijkheden? Tot nu toe is het onderwijsmodel al honderden jaren stabiel. Is het dus ouderwets? Ik denk van wel. Gaat het internet en de bijbehorende technologie ons onderwijs totaal veranderen? Ik durf er geen voorspelling over te doen, zeker niet hoe het er over honderd jaar uitziet. Alhoewel, op advies van Maarten van Rossem, als je dan toch een voorspelling doet zorg dan dat deze pas uit moet komen dat je zeker dood bent. Dan kunnen ze je er in ieder geval nooit op aanspreken. Dan is 100 jaar wel een veilige marge.

Bron: DUB woensdag 15 mei 2013 – 15:05